Rzeka Krutynia doskonale znana jest miłośnikom spływów kajakowych, gdyż znajduje się tu jeden z najciekawszych szlaków w Polsce. Dla osób, które nie miały jeszcze styczności z kajakarstwem, jest to świetne miejsce na zdobycie pierwszych doświadczeń. Ostrzegamy jednak – ten sport uzależnia!

Zanim przeniesiemy się na malowniczy szlak rzeki Krutyni, chcielibyśmy zachęcić wszystkich do turystyki kajakowej. W Polsce jej historia sięga jeszcze XIX wieku, kiedy to etnograf Zygmunt Gloger odbył wycieczki po Wiśle, Bugu, Niemnie i Biebrzy. W XX powstał Polski Związek Kajakowy, sport zyskał na popularności, a do wielkich miłośników kajakarstwa należał między innymi Jan Paweł II.

Spływy to znakomita zabawa dla każdego, bez względu na wiek i płeć. Możliwość aktywnego spędzania czasu na świeżym powietrzu, podziwiania przyrody, poznawania nowych miejsc i ludzi to nie jedyne zalety kajakarstwa. Ma ono też zbawienny wpływ na naszą sylwetkę i siłę – każdy, kto szuka diety cud, powinien spróbować swoich sił w kajaku. Wypożyczalnie sprzętu, które dodatkowo organizują spływy, są rozsiane w całym kraju, wystarczy wyszukać te w najbliższej okolicy. Ceny nie są wygórowane, jest to więc przystępny sport dla każdego – rodzin z dziećmi, studentów czy turystów.

Po „złapaniu bakcyla” już tylko krok od szlaku rzeki Krutynia – idealnej dla kajakarzy. Krutynia to bez wątpienia jeden z najpiękniejszych szlaków nizinnych Europy. Jeszcze przed II wojną światową rozsławił go Melchior Wańkowicz, który podroż po Mazurach wraz ze swoją córką opisał w książce „Na tropach Smętka”. Rzeka o długości 99 km i powierzchni dorzecza 638 km² ma wolny nurt i tworzy liczne zakola. Szlak przebiega przez Puszczę Piską, a od Jeziora Mokrego również przez Mazurski Park Krajobrazowy – w ten sposób można zobaczyć nieskażoną i dziką przyrodę a także poznać bogatą historię tego regionu. Najpopularniejszy spływ rzeki Krutyni rozpoczyna się w Sorkwitach i biegnie aż do miejscowości Ruciane-Nida. Po drodze warto na dłużej zatrzymać się w kilku miejscach:

Rezerwat Królewska Sosna
Leśno-torfowiskowy rezerwat w Mazurskim Parku Krajobrazowym powstał, by chronić 200-letni mieszany starodrzew i jeziorka Kruczki z reliktową florą torfowisk wysokich. Na terenie rezerwatu znajduje się „Dąb nad Mukrem” im. Karola Małłka o wysokości 30 m, który ma ponad 300 lat. W pobliżu zobaczyć można równie imponującą, niestety obumarłą już, „Królewską Sosnę”.

Zgon
Miasteczko zapada głęboko w pamięć, ale nie tylko ze względu na posępną nazwę. Wbrew pozorom to popularna miejscowość letniskowa, szerzej znana również jako miejsce twórczości pisarza Igora Newerly’ego.  Podczas pobytu pisarza i pedagoga powstały tutaj między innymi takie powieści jak „Leśne morze” i  „Zostało z uczty bogów”. W gospodarstwie Adama Szubskiego można natomiast zobaczyć ciekawe rzeźby przedstawiające dawnych mieszkańców podczas codziennych prac.

Krutyń
Położony w samym sercu Puszczy Piskiej Krutyń założono ponad 500 lat temu, jako osadę myśliwską. Dziś znany jako siedziba Mazurskiego Parku Krajobrazowego oraz kurort wypoczynkowy. Znajdują się tutaj ośrodki noclegowe oraz stanica wodna, więc spokojnie można planować stąd spływy – na przykład do wodnego młyna w Zielonym Lasku. W Krutyni działa małe muzeum przyrodnicze, turysta zwróci też uwagę na zabytkowe drewniane chałupy. W dawnej stodole z końca XIX wieku mieści się obecnie poczta. A jeśli już jesteśmy na poczcie, to czemu nie wysłać kartki do znajomych czy rodziny?

Rezerwat Zakręt
W pobliżu miejscowości Krutyń położony jest urokliwy rezerwat przyrody Zakręt, z chronionym krajobrazem morenowym. 200-letni bór mieszany z sosnami i dębami szypułkowymi skrywa cenne pomniki przyrody – jednym z nich jest około trzystuletni Mazurski Dąb Bartny. Duże zainteresowanie wzbudza też pomnik przyrody „Zakochana Para” – tworzy ją piękna, dorodna sosna i obejmujący ją swoimi konarami dąb. Na obszarze rezerwatu Zakrętu występują też liczne rośliny (bagnica torfowa, rosiczka okrągłolistna, żurawina błotna, obuwik i lilia złotogłów) oraz zwierzęta (jarząbki, gągoły, czernice, tracze nurogęsi). Scenerię upiększają trzy jeziorka, otoczone zatrofieniami – tworzą się na nich charakterystyczne „pływające wyspy”. Przez rezerwat przebiega ścieżka dydaktyczna, a w jego okolicach pieszy szlak turystyczny.

Wojnowo
To jeden z ciekawszych punktów turystycznych na mapie szlaku rzeki Krutyni. Wojnowo założone zostało przez rosyjskich starowierców, którzy na skutek reform patriarchy Nikona opuścili swój rodzimy kraj. Wojnowo stało się centrum ich życia religijnego – wybudowali tutaj klasztor na wzór drewnianych cerkwi rosyjskich z okolic Tweru oraz dom modlitewny. W wnętrzach molenny staroobrzędowców znajdują się między innymi cenne ikony czy przedwojenne zdjęcia przedstawiające Wojnowo i mieszkańców. Uwagę zwraca też srebrny żyrandol ufundowany przez bogatego kupca w 1910 roku na cześć zmarłej zony – 32 świece symbolizują jej wiek. Na przyklasztornym cmentarzu spoczywają starowiercy z Wojnowa.

Turyści mogą znaleźć zakwaterowanie w dawnych zabudowaniach klasztornych – przystępna cena i spokój sprzyjają odpoczynkowi, do tego na gości czeka smaczna domowa kuchnia, konie, bryczka czy łódka.

To co jest wyjątkowe w Wojnowie to fakt, że w zgodzie mieszkają tu obok siebie wyznawcy czterech religii: katolicy, ewangelicy, prawosławni i wspomniani starowiercy. W malowniczą scenerię Wojnowo idealnie wpisują się drewniane chałupy z przełomu XIX i XX wieku.

Ukta
Początki tej wsi sięgają 1734 roku, kiedy to funkcjonowała tutaj huta szkła. Obecną nazwę nadali jej starowiercy, którzy osiedlali się na Mazurach po opuszczeniu Rosji. Podczas II wojny światowej znajdował się tutaj obóz pracy przymusowej, dziś Ukta jest miejscem wypoczynkowym, chętnie odwiedzanym przez turystów właśnie ze względu na szlak rzeki Krutyni. Do zabytków zaliczyć można kościół neogotycki z 1845 roku z obrazem „Opłakiwanie Chrystusa” autorstwa włoskiego malarza Giorlamo Muziano. Ołtarz od 1864 roku zdobi ołtarz kościoła, jednak tego sensacyjnego odkrycia dokonano całkiem niedawno, dzięki czemu o małej wsi usłyszała cała Polska.

Będąc w Ukcie nie można przegapić okazji, jaką jest wycieczka do Parku Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie i do leśniczówki Pranie, w której tworzył Ildefons Gałczyński. Leśniczówka położona jest w głuchej puszczy na stromym brzegu jeziora Nidzickiego – utworzono w niej muzeum poświęcone poecie. W wakacje natomiast odbywają się tu koncerty muzyki klasycznej i recitale.

Śluza Guzianka
Ostatnią atrakcją na trasie spływu rzeką Krutyni jest śluza Guzianka pomiędzy jeziorami Guzianka Mała i Bełdany. Wybudowano ją jeszcze pod koniec XIX wieku, rocznie śluzuje się przez nią około 20 000 łodzi.