Kanał Mazurski zaliczany jest do najciekawszych zabytków hydrotechniki w Polsce. Poprzez rzekę Pregołę miał on łączyć Wielkie Jeziora Mazurskie z Morzem Bałtyckim, otwierając w ten sposób nowe szlaki transportowe. Niestety inwestycji nie dokończono i dziś kanał pełni tylko rolę atrakcji turystycznej.
Początek Kanału Mazurskiego ma miejsce obok wsi Przystań, 8 kilometrów od Węgorzewa. Rozciąga się on aż do Obwodu Kaliningradzkiego, a na długości 51 kilometrów oprócz charakterystycznych śluz znajdują się dwa jazy niwelujące różnicę poziomów wód. Wynosi ona około 111 metrów – skrajne punkty tworzą poziom lustra wody jeziora Mamry (116 m. n.p.m) i rzeka Łyna (5 m. n.p.m).
Największą atrakcją Kanału Mazurskiego są bez wątpienia śluzy, które położone są zarówno w Polsce i w Obwodzie Kaliningradzkim – na terenie obu państw znajduje się po pięć śluz. Jedyna ukończona i w pełni sprawna śluza na trasie kanału funkcjonuje we wsi Guja, w województwie warmińsko-mazurskim. Śluza Piaski otwierana jest tylko w czasie roztopów, by zapobiegać powodziom.
Najbardziej znaną śluzą, która często zdobi zdjęcia artykułów czy przewodników turystycznych, jest śluza w Leśniewie Górnym. Jej komora ma głębokość 21 metrów i szacuje się, że została ukończona tylko w 30% – do budowli nie zdążono nawet poprowadzić kanału. Frontowa ściana przypomina o wojennej działalności nazistów – widnieje na niej ślad po godle III Rzeszy. Legenda mówi, że godło spoczywa na dnie kanału, nie ma jednak na ten temat żadnych oficjalnych informacji. Śmiałkowie mogą sprawdzić się w parku linowym, który funkcjonuje w tym miejscu. Skok czy zjazd na linie z pewnością będzie znakomitym uzupełnieniem wycieczki i zapewni niezapomniane emocje.
Niedaleko śluzy Leśniewo Górne znajduje się śluza Leśniewo Dolne. Pozostałe obiekty hydrotechniczne Kanału Mazurskiego na terenie Polski to śluza Bajory Małe i Bajory Wielkie. Na terenie Obwodu Kaliningradzkiego jest to śluza Ozierki, Marinowka, Kostromino, Drużba II i Drużba I.
Zwiedzając Kanał Mazurski warto mieć ze sobą aparat fotograficzny i uwiecznić piękny krajobraz oraz otaczającą przyrodę. Lasy, podmokłe łąki i torfowiska na obszarze kanału kryją prawdziwe bogactwo flory i fauny – można zobaczyć tutaj wiele gatunków ptaków (bocian biały, kormoran zwyczajny, mewa, myszołów, perkoz, żuraw), siedliska bobrów czy licznie występującą zwierzynę łowną. Utworzono tutaj też kilkanaście obszarów chronionego krajobrazu i rezerwatów przyrody, w tym Rezerwat Bajory czy Jezioro Siedmiu Wysp.
Kanał Mazurski miał być wielkim dokonaniem hydrotechniki, niestety na drodze do realizacji tego celu stanęły wydarzenia I i II wojny światowej. Dziś pozostały tylko wspomnienia ukryte w zabytkowych śluzach i wyobrażenia, jak ta wyjątkowa droga wodna wyglądałaby dzisiaj…